Ümmetten Millete

Ağaoğlu üzerine yapılan bütün çalışmalar onun hayatındaki ve düşüncelerindeki değişime ve bazen bölünmüşlüğe değinme yapmadan geçmezler. Hatta bu husus eserlerin adına da yansıtılmıştır. Bunda biraz da Ağaoğlu'nun hayatındaki bölünmüşlük yanında sürekli ve samimi hislerle hakikati arayan bir aydın olması neden olmuştur diyebiliriz.

Biz de onun fikri serüveninin dönüşüm evresine denk gelen Sırat-ı Müstakim ve Sebilürreşad dergisindeki yazıları üzerine yaptığımız bu araştırmaya bu düşünceyle Ümmetten Millete adını vermeye uygun gördük. Aslında bu dönüşümü sadece Ağaoğlu'na ait bir özellik olarak değil, çöken bir imparatorluğu kurtarmaya, yok edilmeye çalışılan bir milleti korumaya azmetmiş ve bu uğurda kanla, barutla, fikirle karışan hayatlarını ortaya atmış bütün bir neslin acı tecrübelerle elde ettiği bir birikim olarak görmek gerekir.

Ahmet Ağaoğlu'nun çok yazan bir düşünür olması, hatta hayatının her evresinde düşüncelerini yazmış olması, aslında her insan hayatında az çok olabilecek çelişkileri, değişimleri onun hayatında daha belirgin hale getirmiştir. Değişmeye ve değiştirmeye yoğun iştiyakı onu, içinde bulunudğu toplumda değişimin sözcüsü konumuna gelmesine neden olacaktır. Ancak onun değişmeyen yönlerinin bulunduğunu, gözden uzak tutmamak gerekir.