Talat Paşa

“ Ittihat ve Terakki bir inkilap ve ihtilal cemiyetinden dogdugu ve cemiyetin ruhunu daima muhafaza ettigi halde, keskin bir sima olamazdi. Daima muhafazakar ve ileri unsurlar arasinda uzlasma adimlariyla yürüdü ve daha ziyade, muhafazakar ve oportunist bir politika takip etti. Çünkü Talat böyle idi. Vatani için hayatini feda etmek lüzumu ile karsilassa idi kat' iyen eminimki , bu cezri hareketi memnuniyetle, tereddütsüz göze alirdi. Fakat siyasi hareketlerde onu radikal, cüretkar ve çok ileri adimlara sevk etmek kabil degildi. Hükumet heyulasini devirmek için bir Babiali baskini tertip edilmek lazim gelirse, Talat hiç tereddüt etmeden tabancasini kapar ve bu tehlikeli isyan hareketinin önünde yürürdü. Mesela eski arap harflerini atarak latin harflerini alma mevzubahis olursa Talat bunu yapmak cesaretini gösteremezdi. Kadinlarin çarsaflarini atarak yüzlerini açmak istenirse o bu hareketi ele alma cüretini gösteremezdi. Belki içinden bu yeniliklere tamamen taraftar degildi. Belki zamanin müsait olduguna ihtimal vermiyordu. Kimbilir belki o günlerde hakli olan Talat Idi.“
Hüseyin Cahit Yalçin-
(Arka Kapak)