Osmanlı Dönemi Arap Şairlerinden Mencek Paşa ve Şiirleri

Osmanlıların Arap coğrafyasına hakimiyetiyle başlayan Arap edebiyatında Osmanlı dönemi, edebiyat tarihçilerinin çoğunluğuna göre Arap edebiyatının çöküş dönemi kabul edilmiştir. Bu görüşü savunan edebiyatçılara göre Türklerin bu topraklardaki hakimiyeti sonucu Arap dili gerilemiş, önceki dönemlerde verilen görkemli edebî ürünler yerini, sığ ve edebî değerden yoksun manzum ve mensur yapıtlara bırakmıştır. Temelde siyasi sebeplere dayanan ve edebiyat eleştirmenlerinin çoğunun adeta bir amentü gibi yinelediği bu önkabul, son derece yanlı ve gerçeği yansıtmayan bir görüştür. Zira diğer dönemlere dair yapılan araştırmaların ve çalışmaların yanında bu dönem hakkında yazılan eserler sayı ve derinlik bakımından oldukça yetersizdir. Bu durum Arap edebiyatında Osmanlı döneminin hakkıyla anlaşılmamasına ve bu döneme dair olumsuz düşüncelerin yaygınlaşmasına neden olmuştur.

Elinizdeki kitap, XI. / XVII. yüzyıl Osmanlı döneminde Dimaşk'ta yaşamış bir Arap şair olan Mencek Paşa'nın hayatını ve şiirlerini konu edinmektedir. Aristokrat bir aileden gelen Mencek Paşa'nın şiirleri, döneminde yaşanan siyasi, sosyal ve kültürel gelişmelere ışık tutan önemli veriler ihtiva etmektedir. İfadelerin Arapça kaidelerine uygunluğu, fesahat kusurlarından uzak oluşu ve belagat yönünden kuvveti bu dönemde yetişen şairlerin de Arap edebiyatı tarihinin farklı evrelerinde yaşamış şairler kadar kuvvetli olabileceğini gösteren önemli bir kanıttır. Bu çalışma, Osmanlı dönemi Arap edebiyatının önyargıdan uzak ve doğru bir şekilde anlaşılmasını sağlayacak bir bakış açısı kazandırma amacıyla kaleme alınmıştır.