Osmanlı Devleti'nin Makedonya Meselesi

Makedonya garip bir milletler mozayiği, bir cemaatlar hâritasıdır. Burada Türkler, Arnavutlar, Sırplar, Bulgarlar, Rumlar, Ulahlar, Yahudiler âdeta dirsek dirseğe yerleşmiş gibidir. Bir köşede yan yana yığılmış, Arap saçı gibi sarmaş dolaş olmuş görünenlere, başka bir bölgede birbirinden iyice uzaklaşmış olarak tesadüf edilir. Bir yerde kalabalık olan cemaat, başka bir yerde dağılıp ufalanmıştır. Burada ayrılanlar ötede birleşirler, burada kaybolanlar biraz ötede meydana çıkarlar. Şark Meselesi'nin ve Balkanların kördüğümü: Makedonya Makedonya, Karadağ, Arnavutluk, Sırbistan ve Bulgar Meselesinin tarihsel kökeni... Balkan milletlerinin din, mezhep, dil, ırk, Kilise ve mektep kavgaları...Balkanlarda unutulan Türklük ve Kosova Ey Kosova... Arnavutların Müslümanlığı meselesi: "Allah milletleri dinlerden evvel yaratmıştır...". Prizren Arnavut Kongresi...Karadağ Prensi Nikola ve Çetine Manastırının mukaddes çanı...Makedonya'da zoraki ıslahat, Patrikhane ve Eksarhhane. Balkanlarda çetecilik, eşkiyalık, komitacılık, tedhiş ve gerilla...Abdülhamid'in Makedonya politikası, Müfettiş-i Umûmilik, Meşrutiyetin ilanı ve Düvel-i Muazzama... Şark Meselesi = Mürszteg programı + Reval Mülakatı Osmanlı'yı Balkanlardan Anadolu'ya atma Planı...