Immanuel Kant'ın Son Günleri

Subat 1804 geldi çatti, Kant'a görmenin nasip oldugu son ay. Daha önce bahsettigim not defterinde, (Kant tarafindan araya konulmus ve ölümünden yaklasik alti ay önceki yaz mevsiminin tarihi atilmis) eski bir sarkidan bir parça bulmam dikkate deger; bu parçada Subat ayinin, diger aylardan iki üç gün daha kisa olmasindan dolayi, insanlarin bariz biçimde en az yük tasidigi ay oldugu; sonuç hissi de bu etkiye garip bir dokunaklik havasindaydi: "Ah, mutlu Subat! Içinde insanin katlanacagi, aci çekecegi, kederlenecegi, kendini suçlayacagi en az sey olan!".... 11 Subat cumartesi günü, sabit ve isiksiz gözlerle yatti; fakat görünüse bakilirsa mükemmel bir huzur içindeydi. O gün, ona yine beni taniyip tanimadigini sordum. Konusamiyordu ama yüzünü bana dogru çevirip onu öpmemi isaret etti. Siddetli bir heyecanla doldum egilim solgun dudaklarini öperken; çünkü biliyordum ki bu vakur sefkat davranisinda, uzun süreli arkadasligimiza minnettarligini ifade etmek, sevgisini ve son vedasini göstermek istiyordu. Sevgisinin bu isaretini kimseye bahsettigini görmemistim, tek bir olay disinda, o da kiz kardesini kendine yaklastirip öpmesiydi. Bana kondurdugu bu son öpücük, beni tanidigina dair son hatirlaticiydi.