Erzurumlu Bir Fikir Adamı İbrahim Hakkı Erzurumi

Anadolu'da siyasi ve sosyal ortam güçlü bir yapı kazandıktan sonra özellikle Horasan, Maveraünnehr, Harizm, Azerbeycan ve Irak bölgesinden göç dalgalarıyla muhtelif cereyanlar bu topraklara gelmeye başladı. Böylece söz konusu akımların temsilcileri olan şeyhler ve dervişler, tarikatlarını yayabilecekleri müsait imkanlarla dolu bir çevre bulmuş oluyorlardı. İslam'la yeni tanışmış olan Anadolu coğrafyasında yayılmaya başlayan tarikatlar, aynı zamanda temsil ettikleri kültür ve inancı da beraberlerinde getirmişlerdi. Bunlardan Kübrevilik, Halvetilik, Kazerunilik ve Mevlevilik gibitarikatlarda Sünni anlayış ön planda iken; Vefailik, kalenderilik ve Haydarilik gibi tarikatlarda ise mahalli inanç ve geleneklerin daha baskın olduğu gayr-ı Sünni bir eğilim mevcuttu.