Çorum Halk Kültüründe Gülmece

Kitabın en geniş bölümü-ki 1. Bölüm-; fıkralar, fıkramsı anlatılar, gülmece özelliği taşıyan şakalara ayrılmış. Tam 285 fıkra ve fıkramsı anlatım var kitapta. Kitaptaki fıkralar, terimler sözlüğündeki tanımlara uyan anlatılardır. Bilindiği gibi; esasında mizah unsurunun biraz fazla olduğu, nükte, hiciv ve eleştiri unsuru taşıyan, günlük olaylardan hareketle hisse (buna nasihat de diyebiliriz) kapmayı amaçlayan sözlü ama kısa mensur hikayelerdir.

Kitabın ikinci bölümünde atasözlerinde, deyimlerde, kargışlarda, tekerlemelerde, sayışmacalarda, özdeyişlerde, yanıltmaçlarda, bilmecelerde gülmecelere yer verilmiştir.

Kitabın üçüncü ve son bölümünde ise Çorum yöresi ozanlık geleneğinde gülmece örneklerine yer verilmiştir.

Peki bu kitapta fıkra tipleri var mı? Tabii ki var. Bir defa bu tip “Çorumlu” tipidir. Bu tip, fıkraların tümüne baktığınız da ağırlıktadır. Akmanın Sayit, Kavalcıoğlu, Aynenin Üsük, İpiçürük, Çanakcılı Hüseyin Zorlu, Kuşsaraylı Gönnük fıkra tipi olarak karşımıza çıkıyor.

Kimi fıkralarda, şiirlerde Çorum'un kırsal kesim insanlarının yaşam koşullarını, yaşam felsefesini buluruz. Kimilerinde yoksulluğun, eğitimsizliğin yol açtığı olayların gülümseten yanını görürüz. Köyündeki doğal, çekincesiz konuşma biçimini devlet dairelerine, mahkeme salonlarına taşıyan Anadolu köylüsünün, kadınının ağlanacak haline güleriz. Kimi fıkralarda, şark kurnazlığından kaynaklanan söz oyunlarının, kimilerinde Anadolu köylüsüne özgü bir hazırcevaplığın en güzel örneklerini görürüz. Parlak zekânın gülmeceyle ilişkisi en çok bu tür fıkralarda çıkar karşımıza.