Bir Devlet Geleneğinin Anatomisi Yediyüz

Osmanli Imparatorlugu hakkinda yazan tarihçilerin ezici çogunlugu, imparatorlugun kurulusunda dinin önemli bir rol oynadiginda birlesiyorlar.Imparatorlugun son dönemlerindeyse, ‘geri kalmisligin' baslica nedeninin din oldugu ileri sürülüyor! Elbette bir dönemde ‘ilerici', degilse ‘olumlu' rol oynayanin, nasil olup da bir baska dönemde ‘gericiligin', ‘olumsuzlugun', ‘kötülügün' baslica nedeni haline geldigini anlamak mümkün degildir. Bu tür yaklasimlar, din ve dinin isleviyle ilgili yanlis anlamadan, degilse bilgi yetersizliginden kaynaklaniyor (elbette bilmemek mazeret degildir.) Aslinda din, son tahlilde bir ideolojiden baska bir sey degildir. Osmanli sosyal formasyonu kendinden öncekiler ve kendine benzeyenler gibi, dine dayali bir ideolojik mesrulasma temeli üzerine oturuyordu.