Balkanlarda İdari İnsiyatif

Midhat Pasa, bundan tam 150 yil evvel titiz ve isgüzar bir memur iken atandigi Nis Valiligi vazifesini Büyük Tuna Vilayeti Valiligi'ne tahvil etme basarisini göstermistir. (1861-1864)Özel bir yetkilendirme degildi. Göreve baslamadan hükümete sundugu 5 maddelik önergesi geçistirildi. Vazifesi boyunca pek çok istegi Sadaret tarafindan reddedildi. Mütemâdiyen Sirbistan'a firar eden bir halk ile karsilasti. Çok geçmeden buna Belgrad ve Rusya'dan gelen muhacirlerin yükü de eklendi. Karsilastigi tüm sorunlara çözüm amaçli yaklasti. Çaliskanligi ve aldigi inisiyatifler sayesinde asâyisi sagladi, halka güven ve hizmet götürdü. Tüm bunlari yaparken bizzat halktan yardim aldi. Böylelikle halkin sevgisini kazanarak disarida ve merkezde ününe ün katti. Bizzat hatiratinda ifade ettigi gibi, uzun yillar süren meshur valiliklerinde hep ilk valiligi olan Nis'teki tecrübelerinden istifâde etmistir. Halk ile bu karsilikli alisveris ve muasaka, kendisini önce anayasaciliga, sonra da devletin sahipsiz olmadigi bir devirde kisa yoldan eceline götürdü. Bu eseri okurken; arsiv vesikalari sayesinde Pasa'nin yani basinda hadisâtin tüm serencâmini müsâhede etmekle kalmayacak, ayni zamanda Pasa'dan bagimsiz olarak Balkanlar'in kavsagi olan bu bölgede etraflica gezinip, kendinizi yüzlerce yillik birikimiyle kaynayan bir girdabin içinde bulacaksiniz.