Baki Divanı'nda Osmanlı Toplum Hayatı

Klasik Türk Edebiyatı araştırmacılarının, Divan Edebiyatı sahasına gönül verenlerin ve edebiyat meraklılarının vazgeçemeyeceği bir kaynak olan bu kitap, devrinde kendisine “Sultanüşşuarâ” (Şairler sultanı) unvanı verilen Baki'nin, modern dönem araştırıcılarının “Edebiyat Tarihimizin Kaşıkçı Elması” olarak tanımladıklarıDivan'ında Osmanlı toplum hayatının izini sürmek amacı ile kaleme alınmıştır.

Şiirlerinde Osmanlı toplum hayatı ile ilgili meselelere büyük ölçüde üstü kapalı ve nükteler arasına gizlenmiş bir şekilde yer veren Baki, kelimeler arası ilişkilere önem veren, beyitlerin içine yerleştirdiği kavram, mazmun ve çağrışımlar arasında boşluk bırakmayan kusursuz söyleyişe sahip bir şairdir.

Kitapta Baki Divanı'ndaki beyitler arasına ustalıkla gizlenmiş sosyal hayatın izleri araştırılırken esas gaye; dünya çapında bir büyük şiir ustasını doğru anlamak ve onun şahsında, Klasik Türk edebiyatının çok önemli bir döneminin kültür arkeolojisini gerçekleştirmeye çalışmak olmuştur.

Bu amaçla, ele alınan beyitler önce günümüz Türkçesiyle nesre çevrilmiş, daha sonra kültür, din, tasavvuf, bilim-felsefe, mitoloji, tarih ve gündelik hayatın yansımaları açısından şerh edilmeye çalışılmıştır. Beyitler şerh edilirken diğer divan şairlerinineserlerinden örnekler verilmeye özen gösterilmiştir. Bu amaçla divan ve mesnevi olmak üzere 160 civarında eser taranmış; ayrıca tarih, tıp, musiki, ahlak, şerh, lügat ve Osmanlı kültür tarihine ışık tutan pek çok türde birinci el kaynaktan, ayrıca Batılı seyyahların seyahatnamelerinden yararlanılmıştır.

Eser, Osmanlı toplum hayatını Baki'nin kaleminden okuma fırsatı sunmakla birlikte; onun güçlü ve orijinal üslubu, çok renkli hayal dünyası, titiz kalem işçiliği ve şiirindeki anlam derinliğine dikkat çekme amacı taşımakta ve bu yönü ile de Klasik Türk edebiyatının dünya çapında zengin kültür dünyasını tanımada bir el kitabı mahiyeti arz etmektedir.