Yeraltından Notlar

Fyodor Mihayloviç Dostoyevski
Gelgeç gönüllü ve tutarsız bir yaratık olan insan, belki de satranç oyuncuları gibi hedefi değil de hedefe giden yolu yürümeyi sever. Belki de insanın yöneldiği tek hedef, hedefe yönelik çabasıdır; baş¬ka bir deyişle yaşamın ta kendisidir! Oysa, iki kere ikinin dört et¬mesi, bir formülden öte bir şey değildir. İki kere ikinin dört etmesi ise yaşam değildir! Bu ancak ölümün başlangıcıdır. İnsan bundan hiç değilse korku duymalıdır. Bu korku benim şu anda bile içim¬dedir. Evet, insanın tek yaptığı şey, iki kere ikinin dört etmesinin peşinden sürüklenmektir. Okyanusları aşmak, bu uğurda yaşamını seve seve vermek ama diğer yandan aradığını bulacağından ötürü de ödü patlamaktadır. Bulursa, artık arayacak bir şeyin kalmaya¬cağını hissetmektedir. İşçiler işleri bitince para alırlar; daha sonra, gidecekleri bir meyhane, düşecekleri bir karakol çıkar nasıl olsa. Ama biz nerelere gideriz? Onun için hedefe her varışta bir tedir¬ginlik sezilir. İnsan, amaca doğru yol almayı sever; amacını elde etmeyi değil.

Gelgeç gönüllü ve tutarsız bir yaratık olan insan, belki de satranç oyuncuları gibi hedefi değil de hedefe giden yolu yürümeyi sever. Belki de insanın yöneldiği tek hedef, hedefe yönelik çabasıdır; baş¬ka bir deyişle yaşamın ta kendisidir! Oysa, iki kere ikinin dört et¬mesi, bir formülden öte bir şey değildir. İki kere ikinin dört etmesi ise yaşam değildir! Bu ancak ölümün başlangıcıdır. İnsan bundan hiç değilse korku duymalıdır. Bu korku benim şu anda bile içim¬dedir. Evet, insanın tek yaptığı şey, iki kere ikinin dört etmesinin peşinden sürüklenmektir. Okyanusları aşmak, bu uğurda yaşamını seve seve vermek ama diğer yandan aradığını bulacağından ötürü de ödü patlamaktadır. Bulursa, artık arayacak bir şeyin kalmaya¬cağını hissetmektedir. İşçiler işleri bitince para alırlar; daha sonra, gidecekleri bir meyhane, düşecekleri bir karakol çıkar nasıl olsa. Ama biz nerelere gideriz? Onun için hedefe her varışta bir tedir¬ginlik sezilir. İnsan, amaca doğru yol almayı sever; amacını elde etmeyi değil.