Popol Vuh - Öğütler Betiği Mayaların Mitleri ve Tarihleri

Popol Vuh, Guatemala'da yaşayan ve Orta Amerika'nın bir parçası olan Kiçe (Quiché) halkı topraklarının kitabıdır. Misyoner bir Dominiken râhibi olan Peder Francisco Ximénez, buna sanki neredeyse Maya İncili adını vermeyi düşünmüş, ama başaramamıştır. Tıpkı başka kavimlerin mitoloji ve dinsel destanları gibi, Popol Vuh metni de anlatılarında Hıristiyan tanrısallığına çok benzeyen kutsallık öğeleri kullanır. İçinde, olağan-dışı özellikler taşıyan bir dizi öğütsel öykü bulundurur, ki biz buna kıssa ya da mesel deriz. Bu öyküler, geçmiş ve gelecek sonsuzlukta var olduğuna inanılan Yüksek Bilinçlerin, evreni ve evrendeki türlü varlıkları, bitkileri - hayvanları… sonra da insanı nasıl yarattığını anlatıyor.

Popol Vuh adı dilimize Toplum Betiği, Savunma Betiği ya da daha doğrusu Halkın Betiği olarak çevrilebilir. Bu destan ilk başta, yaklaşık 1550 yılına değin, sözlü gelenek yoluyla korunduktan sonra konuyla ilgilenen din ve bilim adamlarınca, İspanyol alfabesiyle, yazıya dökülmüştür.

Bu betikte anlatılan söylenceler, çağlar boyu başka ülkelerdeki başka uygarlıkların mitolojilerinde de görüldüğü üzere, insan topluluklarının tinsel yapısını etkileyen, onların inanç ve düşüncelerini devindiren doğal olaylara açıklama aramış, bunu yaparken de, genellikle bu olayların nedenlerini ve sonuçlarını Üstün Varlıkların duygu ve istemlerine bağlamak yolunu yeğlemiştir.

Okurken, bu anlatıların biçem ve yöntemi, konuştuğumuz dilin dışavurum alışkanlıkları açısından, yer yer bize biraz garip gelse de, derinden derine şiirselliğe kaçan tonunu, ilginç tınılarını izlemek, inançsal aktarımlarının ise geleneksel dinlerin kimi motifleriyle şaşırtıcı benzerliklerini gözlemlemek çok keyifli.

Ayrıca, Tarih ve Sosyoloji araştırmalarıyla ilgilenenler için değerli bir kaynak olabilecektir.