Hür Fikirli Türk Abdullah Sur_{Hayatı - Çalışmaları - Görüşleri - Hakkında Yazılanlar}

Azerbaycan aydını, Kafkaslardaki Türk edebiyatını çağdaş, modern, bilimsel ve faydacı yaşamın ve geleceğin bir anahtarı olarak görmüştür. Bu minvalde, Azerbaycan edebiyatı üzerinde araştırmalar, incelemeler, değerlendirmeler ve çalışmalar yapılıp, sayısız yazı yazılmıştır. Abdullah Tevfik Muhammedzade (Abdullah Sur) da Azerbaycan edebiyat biliminin ve edebiyat eleştirisinin en dikkat çeken isimlerinden biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Abdullah Sur'un, Azerbaycan edebiyatından hareketle Türk edebiyatının tamamını kapsayan milliyetçi bir edebiyat sanatı anlayışı vardır. Sur'un Türkçü nitelikteki sanat anlayışı ve “aydınlanmacı edebiyat” duruşu hem Kafkas toplumlarını hem de bütün Türk dünyasını ilgilendirmektedir. Sur'un edebiyat anlayışı hem sanatsal hem de faydacıdır. Sanat dâhilinde edebiyatı, dili ve kültürü ele alan yazılarının yanı sıra Azerbaycan toplumunu ilgilendiren aydınlanmacı faaliyetlerde düşünceler de ortaya koymuştur. Onun için, Türk edebiyatını ve Türk insanını ilgilendiren her konu, yazma eyleminin bir amacı olmuştur. Şiirler ve hikâyeler yazdığı gibi Azerbaycan'ın ekonomik, siyasal, kültürel, sosyal meseleleri üzerinde de durmuştur. Türk edebiyatı içerisinde yer alan şairleri ve şiirleri incelerken toplumu yakın dereceden ilgilendiren eğitim, kadın ve kültür-medeniyet konularına kayıtsız kalmamıştır. Kısa hayatına pek çok şey sığdıran Abdullah Sur, Azerbaycan'ın önemsenmesi gereken aydınlarından biridir. Bu çalışma da Sur'un yaşamı, edebiyatı, eserleri, düşünceleri, faaliyetleri ve Azerbaycan toplumuna ve edebiyatına katkılarının ele alındığı ve Abdullah Sur'u kapsamlı bir şekilde inceleyen ilk çalışmadır.