Doğu Türkistanın Tarihi Coğrafyası

Insanlik tarihinin en eski yerlesimlerinden biri olan bugünkü Dogu Tür­kistan topraklari tarihi, kültürü ve cografyasiyla bütün olarak ele alinmasi ge­reken bir sahadir. Her seyden önce siyasî tarihlerin cografya üzerine kurulu oldugu hatta eski devirlerde siyasetin bizatihi cografya üzerine kuruldugu unutulmama­lidir. Devletler hâkimiyetlerini “ülke” üzerinde kurarlar ve bu yüzden Dogu Türkistan tarihine dair yapilan çalismalarda “ülke” yâni topragin yeri, sinirla­ri ve hususiyetleri bilinmelidir. Türklerin sehir ve medeniyet tasavvurunun müsahhas oldugu Dogu Türkistan'i anlayabilmek için bölgenin tarihî cografyasina vakif olmak büyük bir önem arz ediyor. Bu bakimdan, tarih kaynaklarinda Dogu Türkistan'daki sehirler, yollar, ovalar, kirlar, daglar ve sular ile ilgili adlar ve tasvirler belli bir usulde ele alinip degerlendirilmelidir. Kürsat Yildirim'in saha arastirmalarina dayanarak büyük bir titizlikle hazirladigi Dogu Türkistan'in Tarihî Cografyasi, Dogu Türkistan'daki geçmisin cografyasini yeniden insa etmeye ve böylece Türk medeniyetinin bir cografyasini tarihin hayal görüntüsünden çikarip gözler önüne sermeye çalisiyor. Iki ana bölüme ayrilan kitabin ilk bölümün ilk kisminda Dogu Tür­kistan'in incelenen devirlerdeki tarihinin verilmesine ve böylece incelenecek konunun tarih zemininin gösterilmesine çalisilmistir. Sonra bölgenin cografî zeminini kurmak üzere umûmî cografyadan, yollardan, sicaklik ve yagislardan, düzlük­lerden ve sehir yapilarindan bahsedilmistir. Ikinci bölümde ise sehir, yerlesim ve yer mefhumlarinin teorik olarak tartisilmasinin akabinde, toplam on iki büyük bölge altinda Dogu Türkistan'daki yerlesim ve yerlerin adlari, tarihte ortaya çikis­lari, cografyalari, kültürleri ve tarihleri ele alinmis ve sonra yerlesimler, yerler, daglar ve sular tafsilatli bir sekilde kaynaklarin imkân verdigi ölçülerde incelenmistir.